21 Mayıs 2021 Cuma

Yer İmi ve Genç Savaşçılar


        Bir kez daha bilimin ışığı kendi sıcaklık değerleri ile oynuyor. Bana öyle bir yapay zekadan bahsedin ki, o gün üretim seviyemi hem sol hem de sağ beyin yarım küreme hesaplasın...

        Son bir kaç gündür, kullanmaya başladığımdan bu yana yaptığım şeyi yoğun bir şekilde gerçekleştiriyorum. Yerimi düzeltme işleminde büyük grupların, kontrolü zor fakat aradığınızı bulma evresinde oldukça yardımcı küçük gruplardan daha iyi olduğuna karar vermemle gelişen bu aktivite; ilk bakışta süre gelen bir takım yüklerden kaçma işi olarak ortaya çıkmış da olabilir. Sebeplerin belirli noktalarda önemsizleştiğini düşündüren, neyin nerede ve niye olduğu belli olmayan kesinlikle düzenden nasibini almamış küçük grupların kentsel dönüşüme kurban gittiği, öte yandan bazı küçük grupların başlıkları itibari ile içindeki kaosu gizlemekle kalmayıp sanatsal çalışmalara kaynak olmaktan çekinmediğini fark ederek bu birleştirme işleminin yine bölgesel olarak düzenlemek zorunda kaldım.

        Genel olarak çoklu sekme kullanıcısı olduğumdan bu konuda açık ara farka sahip bir tarayıcı kullanıyordum. İnsanlardan duyduğum, fırsat verdiğim bir çok tarayıcı denerken performansının kullanım şeklime uygun olmadığını gördüğüm nice tarayıcıyı övülmeye layık göremedim. Her birinin kendilerine has özellikleri olmasından dolayı ise son dönemde çok fazla tarayıcı çeşidini bilgisayarımda tutuyorum. Ancak varsayılan tarayıcımı değiştirmek zaman zaman isteme noktasına gelsem de bu durum hiç değişmedi.

        Aslına bakarsanız tarayıcıma o kadar alışmıştım ki yerimi kargaşasından kurtulmak adına varsayılana yakın yeni bir tarayıcıya da geçmek beni düşündürüyordu. Bu yüzden bir kaç araştırma ve bilenlere sorma cesaretini göstermekle birlikte aynı tarayıcıyı defaatle tek bilgisayar üzerinde kullanabileceğimi öğrendim. Tahmin edebileceğiniz gibi çok kısa bir sürede yeni yerimi boşluğu dolmaya başladı. İki yıl içerisinde içinden çıkılmaz bir hal aldığında iki tarayıcı verimi birleştirmeye karar verdim. Böylece 18k civarında ögeye sahip yarı düzenli bir tarayıcıya sahip oldum. 42MB civarı yer kaplayan bookmarks'ı ile şu anlık yeni gözdem. Tabii olarak aynı tarayıcıyı çoklama işlemi sadece 2 ile sonlanmadı. Ama şimdilik ikisinin birleşmesi yeterli diye düşünüyorum.


        Bu düzenleme esnasında çok uzun zaman önce izlediğim, son 5 yılımda aramak için çok da çaba harcamadığım ve son 3 yıl içerisinde mesleki bir konuşma esnasında "capital" kelimesinin geçmesi ile anlık bir aydınlanma yaşadım. Televizyon teknolojisinin çok da abartılmadığı yıllarda denk geldiğim ve bilim-kurgu ikilisinin bilimine çok dokunmayan kurgusuna ise dokunmaktan çekinmeyen bir televizyon dizisiydi. Geçmiş ve şuan arasındaki eleştirel seviyemle bu esere baktığımda yapılacak yorumların farklı olması beni sevindirecektir. Ancak konun özünde eser değil esere ulaşma yöntemlerinin sorgulanması olduğu için bu eleştirel yorumu belki daha sonra yaparız. Üniversite yıllarımda arkadaşlarıma bu seriyi kısmi(hatırladığım kadarı ile) olarak anlatmak sureti ile onların ismini vereceği noktayı merak ediyordum. Ancak hiç biri bu esere denk gelmemiş veya hatıralarına ekleyecek kadar kaliteli bulup karşılaşsalar bile izlememişti.

        Capital kelimesinin anılarımı canlandırma ve yeni anahtar kelimelerine ulaşmamı sağlamaya etkisi üzerine bir yazı ile karşılaştım. Yani göreceli olarak yazı tam olarak capital kelimesi ile bağlantılı değildi. Aslına bakarsanız kelimelerin kendisinden ziyade görsel tabanlı bir kuramdan bahsediliyor. Duyu referanslı baskılama olarak nitelenen yeni gelişme bizim durumumuz içinde temeller oluşturabilir. Bir şeyi daha önce görmüşsek bu işlem bir kez daha gerçekleştiğinde beyin bunun farkına varıyor. Bu işlemi depolarken kaynakça belirttiğine emin olabilir. Zira çağrışımlar temelin de bu izi sürüyor. Görüntüler kelimeler ile bağlanıyor. Belki de bu işlem iç sesimizle belirginleştirdiğimizde gerçekleşiyor. Yani kaynak kısmının çeşitliliği ve hatırlanma seviyesini o konu üzerinde uğraşımız belirliyor. Fakat bizim konumuzda sıradan bir izleme faaliyetini ve yıllar boyu seyrek arayış takip ediyor. Aydınlanma noktası ise sürekli bir şekilde sorgu işlemi gerçekleştiren beyinin işlemin tamamlandığı anın hemen ardından dosyayı kapaması olarak yorumlanabilir. Dizin ne kadar uzun ve karmaşıksa ışığın tonu ve şiddeti de bu ölçekte değişecektir.

        Serinin adı her ne kadar aklımda olsa da Türkçe'ye çevrilme esnasında veya yanlış hatırlama ihtimali ile arama motorları bana istediğim cevabı vermiyordu. Arama süresince bilinmesi gereken diğer bir unsurda serinin bu tip eserlerce çokça kullanabilecek bir isim seçmesiydi. Ama ulaşılan ana sonuç çeviri esnasında kaybedilen isimdi. Bu noktada benzerlerinden bağımsız isim seçimi hatırlamayı zorlaştıracağını düşündüğüm bir etki oluşturabilir. Fakat benzerlerinin arasından rahatlıkla sıyrılması belki de bu şekilde daha kolay olacaktır. Öte yandan hatırlanmaktan ziyade bazı toplumlar kelimelerin kendi dillerindeki karşılığı görmeyi tercih ediyorlar. Belki de doğrudan çeviri yerine hisleri ile çevirmek istiyorlar. Doğal olarak düşünülmesi gerek bir diğer madde her toplumun kelime hazinesinin zenginlik seviyesinin denk olmayışı. Bu durumda bir esere gezegenin herhangi bir yerinde bulunması kolay bir yiyecek maddesinin ismini vermek daha mı kolay olacaktır? Belki bir alt madde daha eklemek olayları daha iyi karıştıracaktır. Bu ismin şekil yönünden tanımlanabilecek herhangi bir eşya olması da olasılıklar içinde yer almalı diye düşünüyorum. Tüm bu işlemler çerçevesinde gezegenin simgelendiği bir kelimenin varlığı veya zamanla kaybolacağına inandığımız alfabelerin kullanımından kaçınarak sadece bir sembolün arkasına sığınmak belki daha doğru olabilir.

        İşler eski yer imlerime dönmeden devam edelim lütfen. Kelimelerden hatıralara ve yerimi düzenlemesinden unutulmuş diyarlara. Denk gelmiş olduğum başka bir yazı da ise yapay zeka destekli tahmin yeteneklerinden söz ediliyor. Yapay zekanın doğrudan ilgisi olduğu düşünülmeyen bir takım verileri işlemede ve yorumlamada her gün şaşırtıcı bir örneğini çekinmeden gösterdiğini görüyoruz.

        Yerimi düzenleme işleminde uzun zaman önce eklediğim ve zihinden kayıp giden yeni bağlantılara ulaşmam ilginç bir tazeleme sağladı. Sonuç olarak hatıralarda yer alan adı lazım değil diziyi de bulmuş oldum. Gün içerisinde yanımızda taşıdığımız internet erişim birimleri işlerimizi kolaylaştırmaya devam ederken gelecekte hatıralardan ziyade geçmişteki deneyimlerimizi ve anlık tercihlerimizi göz önünde bulunduran yapay zekalara sıklıkla denk geliyoruz. Özellikle reklam başlığı altında pineklemeyi seven bu arkadaşların üretim konusunda havayı, suyu o günkü yatağımda bulunan kumaşın üzerindeki kılcal vadiler arasındaki statik elektriği hesap ederek uykumun kalitesini ölçüp ulaştığı sonuçla o gün üretilecek ürün beynimin hangi tarafına elverişli olduğunu söylemesi asıl arzumdur.



Kullanılan görseller: 0,1,2
Kaynaklar:
https://www.pnas.org/
https://heart.bmj.com/