Kelime Ölçeği

 
        Bundan çok uzun zaman önce, ilk okul yıllarımda anlamsal uzaklık çalışması deneyinde yer almış olma ihtimalimi gözden geçirmek istiyorum.

        Kelimelerle ölçüm yapma fikri her defasında bir takım sorunları beraberinde getirse de yeni bir çalışma, birbirinden bağısız kelimelerin zihinden çağırma yeteneğimiz ile mümkün olabileceği yönünde sonuçlar elde edildi. Kelimeler arasındaki ortalama anlamsal mesafe ise sonucu etkileyen ana etkendi. Deneyde olabildiğince birbirinden farklı üç kelimenin düşünülmesi istenirken değerlendirilmesi çok daha nesnel olacak bir adımda atılmış olur. En nihayetinde ortak çağrışımlardan uzaklaşma fikri, hedefe akla gelen ilk yöntemler ile ulaşılamayacağı veya sıradanlaşan düzen ilişkilerinin gelişimi/değişiminin ancak bağımsız fikirlerden çıkabileceğinin küçük bir göstergesiydi. Sözel zekanın ölçümü için bilindik yöntemlerinin dışında bir adım daha...

        İlk okul yıllarımda belki de orta okul yıllarına denk geliyor, dersin birinde öğretmen sınıftaki her öğrenciden bir kelime alır, her kelime tahtaya yazılır. Kelimeler birbirinden bağısız konuları işaret ederken öğrenciler ne üzerine temel inşa ettiğinden habersiz olarak eğlence başlangıcı gördükleri bu derse katılım eylemini devam ettirir. Son öğrenci de kelime üretim görevini yerine getirdiğinde öğretmende bir kelime ekler ve ana görev için gerekli materyaller hazırdır. Ana görev ise tahta üzerinde yer alan bütün kelimeleri içinde barındıran bir kompozisyon yazılmasıdır. Kelimeler cümleleri, cümlelerinse paragrafları oluşturduğu düzenin inşası için zorunlu gereçlerin kullanımı, aslına bakarsanız hayatınız boyunca karşılaşacağınız zorlukların habercisidir. Böylece hayat boyu zorunlu olarak yapmanız gereken işler arasına kendi işlerinizi nasıl sıkıştıracağınız ve daha da iyisi onları doğal bir yapıymışçasına nasıl bağlayacağınız ölçümü yapılmış olur. En azından olabilirdi. Dersin sonunda böyle bir açıklama yapıldığını hatırlamıyorum. Ama eğlendiğimi hatırlıyorum zira sevdiğim bir kelimenin tahtaya eklenmesini sağlamış ve pek tabii diğer sınıf arkadaşlarımın da zorunlu olarak kullanmasına sebep olmuştum. Keşke hangi cümlelerde geçtiğini de görmek o kadar kolay olsaydı.

        Belki de bu deneyde kullanılmış takvim yaprakları yığınının, henüz yığın olmadığı dönemde; son harften kelime ürettiğimiz ve kelime dağarcığı ölçümü ile oyun bitirici kelimeye olan uzaklığımızın hesabının değerlendirildiği o buğulu zaman diliminden de söz edilmeliydi...

Kullanılan görseller: 0,

Kaynaklar:
https://www.pnas.org/